Ο τότε δήμαρχος της πόλης, Michael Unterguggenberger, προχώρησε στην έκδοση ενός τοπικού νομίσματος, εφαρμόζοντας τις θεωρίες του Γερμανού οικονομολόγου Silvio Gesell. Έτσι ξεκίνησε το «Θαύμα του Wörgl»...
Ο Michael Unterguggenberger εξελέγη δήμαρχος του Wörgl το 1931. Στην ατζέντα του είχε έναν μακρύ κατάλογο έργων που ήθελε να πραγματοποιήσει, όπως ασφαλτόστρωση δρόμων, οδικό φωτισμό, επέκταση του δικτύου ύδρευσης και φύτευση δέντρων κατά μήκος των οδών.
Όμως η οικονομική ύφεση είχε έρθει και στη μικρή πόλη, όπου από τους 4.500 κατοίκους, οι 1.500 ήταν άνεργοι και περίπου 200 οικογένειες δεν είχαν καθόλου χρήματα να ζήσουν.
Εμπνευσμένος από το βιβλίο «Η Φυσική Τάξη» του Silvio Gesell, σύμφωνα με το οποίο η παρακμάζουσα οικονομία οφείλεται στην αργή κυκλοφορία του χρήματος, καθώς αυτό συσσωρεύεται στα χέρια των λίγων και δεν επιστρέφει πίσω στην αγορά, ο δήμαρχος πρότεινε ένα «πρόγραμμα αρωγής».
Συγκεκριμένα, πρότεινε να αντικατασταθούν τα σελίνια της Εθνικής Τράπεζας από «Γραμμάτια Πιστοποίησης Εργασίας». Το δημοτικό συμβούλιο θα εξέδιδε τα γραμμάτια με ονομαστική αξία 1, 5 και 10 σελίνια.
Έτσι και έγινε. Τυπώθηκαν τελικά 32.000 γραμμάτια, τα οποία τέθηκαν άμεσα σε κυκλοφορία. Στις 31 Ιουλίου του 1932, με γραμμάτια αξίας 1.800 σελινιων πληρώθηκαν οι πρώτοι μισθοί των εργαζόμενων στον δήμο και ξεκίνησαν τα έργα.
Στο μεταξύ όμως, ο δήμαρχος, θέλοντας να εξασφαλίσει την ταχύτερη κυκλοφορία του χρήματος, έθεσε έναν ακόμα όρο: κάθε μήνα τα γραμμάτια θα έχαναν το 1% της ονομαστικής τους αξίας.
Προκειμένου να μην υποστεί αυτή την υποτίμηση, ο κάτοχος του γραμματίου το ξόδευε το συντομότερο. Σε διαφορετική περίπτωση, κάθε μήνα έπρεπε να αγοράσει ένα είδος γραμματόσημου, αξίας 1% του γραμματίου, και να το κολλήσει επάνω στο χαρτονόμισμα.
wikipedia
Κατά τους 13 μήνες κυκλοφορίας των γραμματίων του Wörgl, ο δήμαρχος κατάφερε να ολοκληρώσει τα έργα που είχε σχεδιάσει, ενώ το δημοτικό συμβούλιο κατασκεύασε νέα κτίρια, μία δεξαμενή, μία πίστα για σκι και μία γέφυρα. Η ανεργία μηδενίστηκε, οι πολίτες πλήρωναν του πολύ υψηλούς φόρους χωρίς να διαμαρτύρονται, ενώ προχώρησαν ακόμα και σε αναδασώσεις στις γύρω περιοχές.
Ο Claude Bourdet, μηχανικός στο Πολυτεχνείο της Ζυρίχης, αναφέρει:
Επισκέφθηκα το Wörgl τον Αύγουστο του 1933, ακριβώς ένα χρόνο από την έναρξη του πειράματος. Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι τα αποτελέσματα αποτελούν σχεδόν θαύμα. Οι δρόμοι, περιβόητοι για την άθλια κατάσταση τους, συναγωνίζονται τώρα την ιταλική Autostrade.
Το Συγκρότημα των δημαρχιακών γραφείων έχει ανακαινιστεί όμορφα ως ένα γοητευτικό σαλέ με ανθισμένες γλαδιόλες. Μια νέα τσιμεντένια γέφυρα φέρει περήφανα την πινακίδα: "Χτισμένο με Δωρεάν Χρήματα το έτος 1933". [...] Πήγα στα καταστήματα: τα γραμμάτια είναι αποδεκτά παντού, παράλληλα με τα επίσημα χρήματα.
Οι τιμές δεν έχουν αυξηθεί. Κάποιοι υποστήριξαν ότι το σύστημα που δοκιμάζεται στο Wörgl εμποδίζει την φορολογική ισότητα, γιατί ενεργεί σαν μία κρυφή μορφή εκμετάλλευσης τού φορολογουμένου. Φαίνεται να υπάρχει ένα μικρό λάθος σε αυτό τον τρόπο σκέψης. Ποτέ στο παρελθόν δεν είδε κανείς τους φορολογούμενους να μη διαμαρτύρονται έντονα κατά την αφαίρεση των χρημάτων τους. Στο Wörgl κανείς δεν διαμαρτύρονταν. Αντίθετα, οι φόροι καταβάλλονται εκ των προτέρων στον Δήμο.
Οι άνθρωποι είναι ενθουσιασμένοι με το πείραμα και διαμαρτύρονται για το γεγονός ότι η Εθνική Τράπεζα αντιτίθεται στην έκδοση των νέων χαρτονομισμάτων. Είναι αδύνατο να αποδώσει κανείς τη γενική βελτίωση του Wörgl μόνο στη «νέα μορφή των φόρων». Δεν μπορεί κανείς παρά να συμφωνήσει με το Δήμαρχο ότι το νέο νόμισμα εκτελεί τη λειτουργία του πολύ καλύτερα από το παλιό.
Αφήνω στους ειδικούς για να διαπιστωθεί αν υπάρχει πληθωρισμός, παρά την κατά 100% κάλυψη των βασικών καταναλωτικών αγαθών. Παρεμπιπτόντως, αυξήσεις των τιμών, το πρώτο σημάδι τού πληθωρισμού, δεν εμφανίζονται. Όσον αφορά την αποταμίευση, μπορούμε να πούμε ότι το νέο νόμισμα ευνοεί την εξοικονόμηση κατά κυριολεξία και όχι την αποθησαύριση τού χρήματος. Δεδομένου ότι τα χρήματα χάνουν την αξία τους κρατώντας τα σπίτι, μπορεί κανείς να αποφύγει την υποτίμηση αυτή επενδύοντάς τα σε μία τράπεζα καταθέσεων. Το Wörgl έχει γίνει ιερός τόπος για τους μακρο-οικονομολόγους διάφορων χωρών[...]
Το σύστημα του Wörgl επεκτάθηκε σε έξι γειτονικά χωριά. Τον Ιανουάριο του 1933, το πείραμα υιοθέτησε και η πόλη Kirchbuhl, ενώ τον Ιούνιο του ίδιου έτους ο Michael Unterguggenberger συναντήθηκε με εκπροσώπους από 170 διαφορετικές πόλεις και χωριά που ενδιαφέρονταν να υιοθετήσουν την ιδέα.
Όμως η Κεντρική Τράπεζα ένιωσε να απειλείται και διεκδίκησε το δικαίωμα του μονοπωλίου. Η υπόθεση έφτασε ενώπιον του Αυστριακού Ανώτατου Δικαστηρίου, το οποίο δικαίωσε την τράπεζα, ενώ η έκδοση «νομίσματος έκτακτης ανάγκης» έγινε ποινικό αδίκημα. Το πείραμα του Wörgl τέλειωσε άδοξα και η πόλη σύντομα επέστρεψε σε επίπεδα ανεργίας 30%.
Το 1938 ο Χίτλερ προσάρτησε την Αυστρία. Ακολούθησε ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος και το πείραμα του Wörgl ξεχάστηκε...
.jpg)
