Kι όμως στην πιο ισχυρή οικονομία της Ευρώπης φαίνεται ότι η ‘’ψαλίδα’’ της κοινωνικής ανισότητας μεγαλώνει και η ‘’δίκαιη κοινωνία’’ είναι ένας ορισμός που μάλλον χρήζει επαναπροσδιορισμού.
Ο ορισμός αυτός δεσπόζει στην προεκλογική εκστρατεία καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία αυξάνεται συνεχώς ο αριθμός των εκατομμυριούχων, ενώ την ίδια στιγμή πληθαίνουν
οι μακροχρόνια άνεργοι και όσοι απασχολούνται σε ευέλικτες μορφές εργασίας, πολλές φορές με συμβολική αμοιβή.
Σύμφωνα με δημοσίευμα της DW, για τον Γκούσταβ Χορν, επικεφαλής του Ινστιτούτου Μακροοικονομίας στο πολιτικό ίδρυμα Hans Böckler, που πρόσκειται στο κόμμα των Πρασίνων, τα πράγματα είναι ξεκάθαρα:
«Σύμφωνα με τη φιλελεύθερη θεωρία, δίκαιο θεωρείται το αποτέλεσμα των μηχανισμών της αγοράς. Αλλά εγώ προσωπικά δεν συμμερίζομαι αυτήν την άποψη», επισημαίνει. Κατά τον Χορν μία «δίκαιη πολιτική» σημαίνει κάτι παραπάνω από την υποχρέωση να καθορίζεις ένα γενικό πλαίσιο κανόνων, όπως υποστηρίζουν οι Χριστιανοδημοκράτες.
«Η αγορά επιφέρει και άδικα αποτελέσματα. Ο άνθρωπος μπορεί να αποτύχει από ατυχία και μόνον υποστηρίζει ο ίδιος, επισημαίνοντας παράλληλα ότι το κράτος πρέπει να ανανεώσει τα θεμέλια της κοινωνίας». Αλλά σε ποιόν βαθμό μπορεί να επέμβει το κράτος για να περιορίσει τις κοινωνικές ανισότητες;
«Σύμφωνα με τη φιλελεύθερη θεωρία, δίκαιο θεωρείται το αποτέλεσμα των μηχανισμών της αγοράς. Αλλά εγώ προσωπικά δεν συμμερίζομαι αυτήν την άποψη», επισημαίνει. Κατά τον Χορν μία «δίκαιη πολιτική» σημαίνει κάτι παραπάνω από την υποχρέωση να καθορίζεις ένα γενικό πλαίσιο κανόνων, όπως υποστηρίζουν οι Χριστιανοδημοκράτες.
«Η αγορά επιφέρει και άδικα αποτελέσματα. Ο άνθρωπος μπορεί να αποτύχει από ατυχία και μόνον υποστηρίζει ο ίδιος, επισημαίνοντας παράλληλα ότι το κράτος πρέπει να ανανεώσει τα θεμέλια της κοινωνίας». Αλλά σε ποιόν βαθμό μπορεί να επέμβει το κράτος για να περιορίσει τις κοινωνικές ανισότητες;
«Οι απλές συνταγές δεν είναι ξεκάθαρες»
Σύμφωνα με την Γιούντιτ Νίχους από το Ινστιτούτο της Γερμανικής Οικονομίας, οι απλές συνταγές δεν προσφέρουν πάντα ξεκάθαρες λύσεις. Και αυτό γιατί η απόλυτη ισότητα μπορεί να αποδειχθεί και επιβλαβής, ενώ με την ενίσχυση ταλέντων και δεξιοτήτων τα αποτελέσματα μπορεί να είναι πολύ πιο ορατά για όλους.
«Μεγαλύτερη ισότητα δεν συνεπάγεται απαραίτητα περισσότερη δικαιοσύνη» συνοψίζει η Νίχους. Αναλυτές της Deutsche Bank είχαν επισημάνει προ ετών ότι η ανισότητα στην κατανομή του πλούτου εντείνεται, αλλά την ίδια στιγμή η παγκοσμιοποίηση και οι νέες τεχνολογίες έχουν αναμφισβήτητα ευεργετικά αποτελέσματα.
«Μεγαλύτερη ισότητα δεν συνεπάγεται απαραίτητα περισσότερη δικαιοσύνη» συνοψίζει η Νίχους. Αναλυτές της Deutsche Bank είχαν επισημάνει προ ετών ότι η ανισότητα στην κατανομή του πλούτου εντείνεται, αλλά την ίδια στιγμή η παγκοσμιοποίηση και οι νέες τεχνολογίες έχουν αναμφισβήτητα ευεργετικά αποτελέσματα.
Για τον Γκούσταβ Χορν «δεν υπάρχει απαραίτητα αντίφαση ανάμεσα στη δίκαιη κατανομή του πλούτου και την οικονομική ανάπτυξη» αλλά «το ζήτημα είναι ποιά ανάπτυξη θέλουμε». Ιδιαίτερα το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα (SPD) και η Αριστερά (Die Linke) επικρίνουν το γεγονός ότι τα εισοδήματα των εργαζομένων δεν αυξάνονται με τον ίδιο ρυθμό όπως τα επιχειρηματικά κέρδη και η απόδοση του κεφαλαίου.
Ο Χορν λέει ότι «από τη μία πλευρά οι πραγματικοί μισθοί μειώνονται, ενώ από την άλλη πλευρά συσσωρεύεται όλο και μεγαλύτερος πλούτος. Αυτό προκαλεί αγανάκτηση, η οποία σε πολιτικό επίπεδο συχνά τροφοδοτεί ακραίες δυνάμεις». Μία ιδέα για την απάλειψη των ανισοτήτων θα ήταν η ίδρυση ενός κρατικού ταμείου, που θα διανέμει σε όλους το μέρισμα της αυξανόμενης ευημερίας.
Ο Χορν λέει ότι «από τη μία πλευρά οι πραγματικοί μισθοί μειώνονται, ενώ από την άλλη πλευρά συσσωρεύεται όλο και μεγαλύτερος πλούτος. Αυτό προκαλεί αγανάκτηση, η οποία σε πολιτικό επίπεδο συχνά τροφοδοτεί ακραίες δυνάμεις». Μία ιδέα για την απάλειψη των ανισοτήτων θα ήταν η ίδρυση ενός κρατικού ταμείου, που θα διανέμει σε όλους το μέρισμα της αυξανόμενης ευημερίας.
Όπως επισημαίνει η Νίχους «πρέπει να διαχωρίσουμε την ισότητα ευκαιριών από την ισότητα στη διανομή του εισοδήματος, που πηγαίνει ένα βήμα πιο πέρα. Σε κάθε περίπτωση όλοι συμφωνούν ότι απαιτείται μεγαλύτερη «κοινωνική κινητικότητα» σε μία χώρα όπως η Γερμανία, στην οποία η οικογενειακή προέλευση συχνά καθορίζει και τη μελλοντική προσωπική εξέλιξη. Από την άλλη πλευρά «οι περισσότεροι αποδέχονται και δικαιολογούν το επιπλέον εισόδημα που προκύπτει από προσωπική προσπάθεια».
Συμβολικός ο φόρος για τους πλούσιους
Τα προεκλογικά προγράμματα των δύο μεγάλων κομμάτων δεν παρουσιάζουν μεγάλες διαφορές όσον αφορά τη φορολόγηση των υψηλών εισοδημάτων. Ωστόσο οι προτάσεις για την επιβολή «φόρου στους πολύ πλούσιους» είναι μάλλον συμβολικές, υποστηρίζει η Γιούντιτ Νίχους. Τα δύο μεγάλα κόμματα συμφωνούν και στον πρωταρχικό ρόλο της παιδείας, που θεωρείται κλειδί για την υπέρβαση των κοινωνικών ανισοτήτων, γι αυτό υπόσχονται μεγαλύτερες δημόσιες επενδύσεις σε αυτόν τον τομέα.
Σε επίπεδο προεκλογικών υποσχέσεων το Κόμμα της Αριστεράς (Die Linke) πηγαίνει ένα βήμα πιο πέρα, ζητώντας να καταργηθεί κάθε είδους οικονομική επιβάρυνση, από τον παιδικό σταθμό μέχρι την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Στον αντίποδα το κόμμα των Φιλελευθέρων (FDP) προτείνει ένα σύστημα με κουπόνια για την παροχή εκπαιδευτικών υπηρεσιών. Ο Γκούσταβ Χορν επισημαίνει ότι «η παιδεία έχει μία ξεχωριστή σημασία ως παράγοντας κοινωνικής ενσωμάτωσης και ανέλιξης. Γι αυτό δεν αντιλαμβάνομαι τη λογική των κουπονιών, που εμπεδώνει μία λογική απόλυτου ανταγωνισμού».
