Τη διεθνή αναγνώριση για την εγκαθίδρυσή του ως απολύτως κρίσιμου παράγοντα στην πολιτική ζωή του τόπου απολαμβάνει ο ΣΥΡΙΖΑ μετά τη νίκη του στις ευρωεκλογές, από τις
οποίες όμως βγήκε ταυτόχρονα με δύο προβληματισμούς: την αίσθηση ότι μπορεί να έχει πιάσει «ταβάνι» ως προς την κοινωνική και εκλογική απήχησή του και τον περιορισμό των έτσι κι αλλιώς στενών περιθωρίων που είχε για κυβερνητικές συμμαχίες.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ένα από τα πρώτα τηλεφωνήματα που δέχτηκε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας μετά τις ευρωεκλογές, για τα συγχαρητήρια που δίδονται σε αυτές τις περιπτώσεις, ήταν από το γραφείο του Aμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα. Οι ίδιες πληροφορίες μάλιστα αναφέρουν ότι ανάλογο τηλεφώνημα έγινε στον κ. Τσίπρα και από το γραφείο του πρώην προέδρου Μπιλ Κλίντον.
Συμβολισμοί και μηνύματα
Πρόκειται συχνά για εθιμοτυπικές συμπεριφορές τυπικής ευγένειας, που σίγουρα όμως πολλές φορές, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση, κρύβουν κάποιους συμβολισμούς και μηνύματα. Με δεδομένο ωστόσο ότι ο κ. Τσίπρας διατηρεί διαύλους επικοινωνίας με την αντίπερα όχθη του Ατλαντικού και ότι στην πολιτική του για την κρίση χρέους έχει πολλά κοινά σημεία με όσα λέγονται στην Ουάσινγκτον, οι κινήσεις αυτές αποκτούν ιδιαίτερο νόημα.
Δεν είναι τυχαίο ότι το τελευταίο διάστημα πριν από τις εκλογές και ενώ οι δημοσκοπήσεις έδειχναν σταθερό προβάδισμα του ΣΥΡΙΖΑ, πολλές ξένες πρεσβείες επιζήτησαν και είχαν επαφές με την Κουμουνδούρου στο πλαίσιο αποκατάστασης στενών σχέσεων και ανταλλαγής απόψεων.
Είναι προφανές ότι με την πρωτιά στις ευρωεκλογές ο ΣΥΡΙΖΑ κερδίζει ακόμη περισσότερο την προσοχή διεθνώς. Ιδίως τώρα που κέρδισε μία μάχη ευρύτερης σημασίας για την κατεύθυνση και την πολιτική της Ενωμένης Ευρώπης. Ο διεθνής παράγοντας αναγνωρίζει πια στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και στο πρόσωπο του κ. Τσίπρα, έναν σταθερό πρωταγωνιστή στη διαμόρφωση των νέων συσχετισμών και τάσεων στο ευρωπαϊκό και όχι μόνο πεδίο.
Στο εσωτερικό, πάντως, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε μία μάχη, αλλά ο πόλεμος αργεί ακόμα. Στην πρώτη συνεδρίαση της Πολιτικής Γραμματείας μετά τις ευρωεκλογές ο κ. Τσίπρας μίλησε για «ενθαρρυντικό αποτέλεσμα», ενώ ήταν εμφανές ότι τα περισσότερα ηγετικά στελέχη περίμεναν περισσότερα από τις κάλπες.
Γι’ αυτό και το αίτημα για πρόωρες εκλογές διατυπώνεται με προσοχή από την ηγεσία του κόμματος και δεν ασκείται ασφυκτική πίεση προς την κυβέρνηση. Η αντιπολιτευτική τακτική του ΣΥΡΙΖΑ αξιοποίησε μεν την αντιδημοφιλή κυβερνητική πολιτική και επέφερε ένα μεγάλο χτύπημα στην κυβέρνηση, η οποία απώλεσε περισσότερο από το 1/4 των δυνάμεών της, όμως αυτό δεν είναι αρκετό για να δρομολογήσει ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις όπως ήλπιζαν στην Κουμουνδούρου.
Παρότι η κυβέρνηση έχασε δυνάμεις, η ΔΗΜ.ΑΡ. εξαερώθηκε και οι Ανεξάρτητοι Ελληνες, που είναι μια καθαρά αντιμνημονιακή δύναμη, απώλεσαν το μισό εκλογικό τους σώμα, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κατάφερε να αυξήσει τα ποσοστά που κατέγραψε το 2012. Σε απόλυτο αριθμό ψήφων, μάλιστα, έχασε και αυτός περίπου 130.000 ψηφοφόρους.
Εσωσε μεν τις εντυπώσεις με μία επίδοση κοντά στο 27%, όσο είχε δηλαδή και στις εθνικές εκλογές προ διετίας, όμως δεν κατάφερε να κερδίσει νέες δυνάμεις. Κι αυτό παρότι τα δύο τελευταία χρόνια η μνημονιακή πολιτική έγινε, όπως καταγγέλλει το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, πιο «βάρβαρη» και οι κοινωνικές επιπτώσεις είναι οδυνηρές.
Η Κουμουνδούρου φοβάται ότι μπορεί να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει φτάσει πια στο ανώτερο σημείο απήχησης. Οτι από τη μια ο θυμός και η οργή των πολιτών δεν εκφράζονται άλλο μέσω του ΣΥΡΙΖΑ, παρά βρίσκει διαφορετικές μορφές -την αποχή ή νέα σχήματα όπως το «Ποτάμι»- και από την άλλη ο προγραμματικός του λόγος και η εναλλακτική πρόταση για τη διακυβέρνηση δεν πείθουν.
Αντληση ψήφων
Ο νέος πολιτικός χάρτης που βγήκε από τις ευρωεκλογές δείχνει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, σε αντίθεση ίσως με τα δύο κόμματα της συγκυβέρνησης, δεν έχει πολλές εφεδρικές δεξαμενές για την άντληση ψήφων. Εκ δεξιών του η ΔΗΜ.ΑΡ. ό,τι είχε να του δώσει σε ψηφοφόρους του το έδωσε, ενώ και το ΠΑΣΟΚ δύσκολα μπορεί να αιμορραγήσει κι άλλο προς τα αριστερά του - μάλλον από τη Ν.Δ. απειλείται περισσότερο.
Εξ αριστερών η ΑΝΤΑΡΣΥΑ σχεδόν ισοπεδώθηκε, ενώ το Σχέδιο Β του κ. Αλέκου Αλαβάνου εξανεμίστηκε, αφού οι ψηφοφόροι αμφοτέρων των σχημάτων αυτών προτίμησαν να δώσουν δυναμική στον ΣΥΡΙΖΑ. Μόνο στο ΚΚΕ, στο οποίο επέστρεψαν κάποιοι ψηφοφόροι, που το 2012 ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ, υπάρχει ένα μικρό ενδιαφέρον, αλλά και εκεί τα περιθώρια είναι στενά.
Ταυτόχρονα ο ΣΥΡΙΖΑ δέχτηκε κι άλλο ένα πλήγμα στις ευρωεκλογές, που τον προβληματίζει έντονα: χάθηκαν εν δυνάμει κυβερνητικοί σύμμαχοι. Η ΔΗΜ.ΑΡ., με την οποία θα μπορούσε να γίνει μια σοβαρή συζήτηση και να υπάρξει συνεργασία μετά από εθνικές εκλογές στην περίπτωση που ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πρώτο κόμμα, δύσκολα θα ανακάμψει - το πιθανότερο είναι να διασκορπιστεί δεξιά κι αριστερά. Οι Ανεξάρτητοι Ελληνες, με τους οποίους επίσης υπήρχε μια φιλολογία για την περίπτωση που το πολιτικό αδιέξοδο επέτασσε κυβέρνηση αντιμνημονιακής σωτηρίας, είναι σε φάση προϊούσας φθοράς.
Για το ΚΚΕ δεν γεννάται λόγος, καθώς ο Περισσός όχι μόνο επιμένει στην άρνηση κάθε συνεργασίας, αλλά και στον δεύτερο γύρο των αυτοδιοικητικών εκλογών προτίμησε να εκλεγεί οποιοσδήποτε άλλος παρά ο υποψήφιος του ΣΥΡΙΖΑ, όπου υπήρχε τέτοιο θέμα. Για το δε «Ποτάμι» είναι νωρίς να ειπωθεί οτιδήποτε, αλλά και εδώ είναι εμφανές ότι δύσκολα μπορεί να βρεθεί δίαυλος επικοινωνίας. Με την τροπή που έχουν πάρει τα πράγματα με βάση τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών ο ΣΥΡΙΖΑ έχει εξ αντικειμένου τρεις δρόμους, έναν ιδανικό μεν, αλλά δύσκολο στην επίτευξή του και δύο άλλους, ο ένας πιο επώδυνος από τον άλλο.
Ο ιδανικός δρόμος είναι η κατάκτηση της αυτοδυναμίας. Ενα τεράστιο τμήμα του εκλογικού σώματος έμεινε εκτός κάλπης την περασμένη Κυριακή και εφόσον έρθουν χειρότερα τους επόμενους μήνες, με την εφαρμογή μέτρων των παλαιών μνημονίων και ίσως με το νέο μνημόνιο που θα επιβάλουν οι δανειστές, τότε μπορεί να δημιουργήσουν συντριπτικές τάσεις στην ελληνική κοινωνία. Στον ΣΥΡΙΖΑ δεν εγκαταλείπουν τη ρητορική για τον στόχο αυτό, αντιλαμβάνονται όμως ότι είναι πιο δύσκολο απ’ όσο ήταν πριν τις ευρωεκλογές.
Τα σενάρια για ΠΑΣΟΚ
Ο δεύτερος δρόμος είναι η συνεργασία με την Κεντροαριστερά, του ΠΑΣΟΚ συμπεριλαμβανομένου. Τα περιθώρια για συμμαχίες με τμήματα της Κεντροαριστεράς πέραν του ΠΑΣΟΚ εξανεμίζονται - ακόμη και για την επιβίωση του «Ποταμιού» σε εθνικές εκλογές κανείς δεν βάζει το χέρι του στη φωτιά. Το ερώτημα είναι πώς μπορεί να γίνει αυτό με τον κ. Ευάγγελο Βενιζέλο.
Οι παρασκηνιακές διεργασίες στον ευρύτερο χώρο του ΠΑΣΟΚ περιλαμβάνουν και το σενάριο, που εκπορεύεται από το «αντιδεξιό» τμήμα της παράταξης, για συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά προϋπόθεση για τούτο είναι η αλλαγή ηγεσίας και η απομάκρυνση του κ. Βενιζέλου, ο οποίος ταυτίστηκε σε μεγάλο βαθμό με τη διακυβέρνηση Σαμαρά. Πρόκειται για εξελίξεις πάντως που θα καθοριστούν κυρίως από τις δυνάμεις της Κεντροαριστεράς και όχι από τον ΣΥΡΙΖΑ, άρα η Κουμουνδούρου ή είναι καταδικασμένη να παρακολουθεί ή πρέπει να κινηθεί με προσοχή.
Το τρίτο σενάριο, που εισάγουν αρκετοί στη συζήτηση εδώ και καιρό, είναι ο λεγόμενος «μεγάλος συνασπισμός», η συνεργασία δηλαδή ΣΥΡΙΖΑ - Ν.Δ. Είναι μια προοπτική που απορρίπτει συλλήβδην η Κουμουνδούρου και πάντως δεν τη σκέφτεται καν όσο παραμένει στην ηγεσία της Ν.Δ. ο κ. Αντώνης Σαμαράς. Εάν όμως η κατάσταση στην Κεντροαριστερά και στο ΠΑΣΟΚ είναι απαγορευτική για συμμαχίες με αυτές τις δυνάμεις και παράλληλα το πολιτικό αδιέξοδο εφιαλτικό, τότε θα τεθεί στο τραπέζι και αυτό το ενδεχόμενο.
Σε κάθε περίπτωση, ο ΣΥΡΙΖΑ αρχίζει να ξανακοιτάζει τις συμμαχίες του. Στις τριπλές κάλπες της περασμένης Κυριακής δεν αποτυπώθηκαν ούτε οι δυνατότητες συνεργασιών, ούτε και κάποια σοβαρά αποτελέσματα, όπου επιχειρήθηκαν τέτοιες και με τον τρόπο που επιχειρήθηκαν. Τα αμφίπλευρα ανοίγματα δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα, ενώ χάθηκαν ευκαιρίες για πιο αποδοτικές συνεργασίες (π.χ. με τον κ. Μάρκο Μπόλαρη στην Κεντρική Μακεδονία). Στο κοινωνικό πεδίο, δε, όπου περιλαμβάνεται και η Τοπική Αυτοδιοίκηση, τα πράγματα παραμένουν προβληματικά, με τις δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ σε πολλές περιοχές να βρίσκονται περιχαρακωμένες.
Ειδικά εν όψει της προεδρικής εκλογής την άνοιξη του 2015, την οποία έθεσε ο κ. Τσίπρας ως ορόσημο για την προσφυγή σε πρόωρες εκλογές, οι συγκλίσεις με άλλες δυνάμεις είναι επιβεβλημένες, με ό,τι σημαίνει αυτό.
