Μόνον με πολεοδομικά «εργαλεία» μπορεί να αντιμετωπιστεί το τεράστιο κοινωνικό θέμα της αυθαίρετης δόμησης, σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος.
Με την ένταξη μιας περιοχής στο σχέδιο, τα υφιστάμενα αυθαίρετα μπορούν να νομιμοποιηθούν, με την εκ των υστέρων έκδοση οικοδομικής άδειας και την καταβολή ενός συμβολικού προστίμου.
Το μείον σε αυτή τη μόνη συνταγματικά αποδεκτή λύση είναι οι χρονοβόρες διαδικασίες πολεοδόμησης πυκνοδομημένων περιοχών αυθαιρέτων, την ώρα που το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης επίγεται να εξασφαλίσει έσοδα από τους ενδιαφερόμενους ιδιοκτήτες. Με τα έσοδα αυτά, που υπολογίζονται σε 1,5-2,5 δισ. ευρώ ώς το 2015, η κυβέρνηση ευελπιστεί να αποφύγει νέες περικοπές σε μισθούς, συντάξεις και κοινωνικές παροχές για να καλύψει τις μαύρες τρύπες του ελλείμματος.
Μάλιστα η «χασούρα» για τα κρατικά ταμεία είναι διπλή, αφού, με βάση το νόμο, τα αυθαίρετα κτίσματα θεωρούνται ως μη υφιστάμενα και δεν αναγράφονται στα συμβόλαια, επομένως στις μεταβιβάσεις (αγοραπωλησία, γονική παροχή, κ.λπ.) καταλογίζονται φόροι μόνον για τα οικόπεδα.
Το υπουργείο Περιβάλλοντος, που ώς τώρα έχει αποφύγει να ασχοληθεί με το πρόβλημα, θεωρεί ότι δεν είναι δυνατόν να προωθηθεί νομοθετική ρύθμιση ανάλογη με αυτή που θεσμοθετήθηκε για τους ημιυπαίθριους. Επικαλείται τις περισσότερες από 70 αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, με βάση τις οποίες δεν μπορούν ούτε καν να εξαιρεθούν από την κατεδάφιση κτίσματα που έγιναν χωρίς οικοδομική άδεια μετά το 1983, οπότε οι δικαστές έδειξαν τελευταία φορά ανοχή στις γνωστές διατάξεις του νόμου Τρίτση.
Υπάρχουν όμως δύο νέα στοιχεία που φαίνεται να αξιολογούνται θετικά από το Συνταγματικό Δικαστήριο και αφορούν: τη συγκρότηση ειδικής υπηρεσίας αυθαιρέτων στο σώμα επιθεωρητών περιβάλλοντος και την ηλεκτρονική καταχώριση των οικοδομικών αδειών που εκ των πραγμάτων θα «καρφώνουν» τα παράνομα κτίσματα. Συνεργάτες της Τίνας Μπιρμπίλη εκτιμούν ότι το πρώτο βήμα πρέπει να γίνει με την καταγραφή και την κατηγοριοποίηση των αυθαιρέτων, που ανεπίσημα υπολογίζεται ότι ξεπερνούν το ένα εκατομμύριο. Θα διαμορφωθεί ολοκληρωμένη εικόνα ώστε να εφαρμοστούν κατά περίπτωση λύσεις.
Προτεραιότητα θα δοθεί σε πυκνοδομημένες περιοχές που σήμερα δεν μπορούν να ενταχθούν στο σχέδιο, κυρίως λόγω εκκρεμοτήτων με τα δασαρχεία. Μεγάλη ώθηση στις διαδικασίες θα δώσουν οι δασικοί χάρτες, που ώς το τέλος του χρόνου θα καλύψουν το μεγαλύτερο μέρος της Αττικής και άλλους πέντε νομούς της χώρας: Μαγνησίας, Ηλείας, Εβρου, Καβάλας και Δράμας. Επιπλέον στην Αττική εκκρεμούν από χρόνια πολεοδομικές μελέτες, που με την ολοκλήρωσή τους θα καλύψουν με οριστικές λύσεις το μεγαλύτερο μέρος των οικισμών αυθαιρέτων, όπου εκτιμάται ότι υπάρχουν 200.000 παράνομα κτίσματα.
Οι προτάσεις που εξετάζονται, σύμφωνα με ρεπορτάζ της εφημερίδας «Ελευθεροτυπία», μετά την πίεση του οικονομικού επιτελείου κινούνται μέσα στο υπάρχον θεσμικό πλαίσιο και αφορούν:
- Ολοκλήρωση των 450 πολεοδομικών μελετών που εκκρεμούν από 8 έως και 15 χρόνια. Με δεδομένη τη στενότητα των κρατικών κονδυλίων, δεν αποκλείεται να ζητηθεί η προκαταβολική συνδρομή των ιδιοκτητών, που με την ένταξη των ακινήτων τους στο σχέδιο είναι υποχρεωμένοι να καταβάλουν εισφορές σε γη και χρήμα.
- Επανεξέταση των προστίμων, που είναι εξοντωτικά για όσα κατασκευάστηκαν μετά την 1/1/2004. Οι γενναίες μειώσεις εκτιμάται ότι θα λειτουργήσουν ως κίνητρο, σε συνδυασμό με τη διατήρηση των προστίμων στα σημερινά επίπεδα για τα ακίνητα που δεν θα δηλωθούν.
